اکثر کسب وکار های آنلاین، که به صورت یک پلتفرم طراحی شده اند، دارای 2 چالش عمده در هنگام راه اندازی هستند. 2چالش که در ادبیات پلتفرم، با عنوان:
چالش مرغ یا تخم مرغ و چالش پنگوئن از آنها یاد می شود. در ادامه به بررسی این دو چالش و بیان نمونه راهکارها خواهیم پرداخت.
معمولاً کارآفرینانی که در حوزه کسب وکارهای مجازی فعالیت می کنند، براین باوراند که تنها چالش پیش روی آنها جذب کاربراست. واقعیت آن است که جنبه دیگری هم وجود دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
2چالش که در ادامه به آن پرداخته می شود، از عمده مسائل کسب وکارهای پلتفرمی هستند. باید اشاره کنیم که منظور از یک کسب وکارپلتفرمی، کسب وکاری است که حداقل 2سو داشته باشد یا به عبارت دیگر، چند وجهی باشد.(multisidedness)
برای مثال، پلتفرم تاکسی های اینترنتی،یک پلتفرم 2سویه است. یک سمت آن مسافر و سمت دیگر آن راننده است.
اما 2چالش اصلی کسب وکارهای پلتفرمی درهنگام راه اندازی چیست؟
چالش مرغ یا تخم مرغ(chicken-or-egg problem)
به نظر شما در ابتدای خلقت، مرغ بوده یاتخم مرغ؟ این سوال در ادبیات پلتفرم هم مطرح است. بعنوان یک موسس کسب وکار پلتفرمی، اول باید تامین کننده ها(تولید کننده) را جذب پلتفرم کنیم یا مصرف کننده هارا؟
بعنوان مثال، فرض کنید شما مالک تاکسی اینترنتی هستید. اگر اول یه سراغ ثبت نام رانندگان بروید، ممکن است رانندگان بدلیل نبود مسافر(تقاضا) به سمت شما نیایند. اگر به سمت جذب مسافر بروید، چون هیچ تاکسی در پلتفرم شما وجود ندارد(عرضه)یا تعداد آنها خیلی کم است، مسافری هم ازآن استقبال نمیکند. باید مکانیزمی طراحی کرد که عرضه کافی برای تقاضاها وجود داشته باشد.
راه حل این چالش چیست؟(سعی کنید برای یک کسب وکارفرضی که درذهن خود درنظر می گیرید ، بدنبال حل این مسئله باشید)
پاسخ در 2عامل است : حمایت و دعوت
با ذکر یک مثال، راه حل را تشریح میکنیم.
زمانی که گوگل تصمیم گرفت پلتفرم اندروید را راه اندازی کند، با این چالش روبروشد. اول، عدم وجود اپلیکیشن های متنوع دربستر اندروید بود و دوم، عدم استقبال کاربران تلفن های همراه از اندروید بدلیل اینکه اپلیکیشن ها و بازی های متنوعی درآن وجود نداشت.
در اینجا بود که گوگل، دست به کار شد و از فرمول حمایت+دعوت استفاده کرد.
گوگل با تعیین جایزه و طراحی یک مسابقه، از تمامی برنامه نویسان دعوت کرد تا جذاب ترین اپلیکیشن هارا در بستر اندروید طراحی کنند.(حمایت) با این کار، تعداد زیادی اپلیکیشن در انواع زمینه ها بر بستر اندروید طراحی شد.
از سوی دیگر، با تبلیغات و سایر روشها، کاربران تلفن های همراه را به استفاده از اندروید ترغیب کرد.(دعوت)
این روش، استارت کار اندروید را باموفقیت زد. از آنجا به بعد، چرخه تولید و مصرف بصورت ارگانیک (بدون دخالت های مالی) به توسعه خود ادامه داد. اکنون تعداد زیادی برنامه نویس، در بستراندروید به طراحی اپلیکیشن مشغول هستند چون می دانند که اندروید بیشترین کاربر را دارد و کاربران ، از تلفن هایی استفاده میکنند که اندروید را پشتیبانی می کند زیرا می دانند که اندروید متنوع ترین اپلیکیشن هارا دارد. و این چرخه همواره پویایی دارد.
تمرین)اگر شما مالک یک پلتفرم تاکسی اینترنتی بودید، چگونه جالش مرغ یا تخم مرغ را برای کسب وکار خود حل می کردید؟
چالش پنگوئن(The penguin problem)
شبکه اجتماعی، محلی است که اکثر دوستان وآشنایان شما درآن حضور دارند. حتماً قبول دارید که یک شبکه اجتماعی خلوت، نمی تواند یک شبکه اجتماعی خوب باشد.
چالش پنگوئن زمانی رخ می دهد که کاربران یک پلتفرم، اطمینان کافی را برای ورود به یک پلتفرم ندارند. طبیعتا اگر این اعتماد وجود نداشته باشد. کاربران، از تبلیغات و دعوت سایر دوستان و آشنایان خود به این پلتفرم جلوگیری می کنند.
تاکسی اینترنتی را فرض کنید که تعداد کمی مسافر ازآن استفاده می کنند و از معرفی آن به شبکه های خود(دوستان وآشنایان) خودداری می کنند. طبیعتاً چنین کسب وکاری، یک کسب وکار شکست خورده خواهد بود چون تقاضای کم، عرضه راهم کاهش خواهد داد و کم کم این کسب وکار باشکست مواجه می شود.
راه حل چیست؟ چرا در ایران، تلگرام به سرعت جایگزین وایبر شد؟
فارغ از سیاست های دولتی، یکی از عمده عوامل مهاجرت ایرانی ها به تلگرام، وجود حس اطمینان از سرعت و خدمات این پلتفرم بود.بنابراین، ایجاد اطمینان از سیاست های امنیتی و حریم خصوصی کاربران، موجب ایجاد حس اطمینان و اعتماد به کسب وکار شما می شود. نقش تبلیغات هم در این میان بی تاثیر نیست.
این چالش، عموماً در مورد شبکه های اجتماعی رخ می دهد. عدم رغبت ایرانی ها به پیام رسان های ایرانی بعد از فیلترینگ تلگرام، نمونه بارز این مسئله است.ایجاد حس اعتماد از مهمترین مقوله هایی است که موجب می شود یک کسب وکار پلتفرمی از چالش پنگوئن رهایی یابد. ظرفیت شبکه های اجتماعی و تبلیغات، مهمترین عناصر ایجاد اطمینان هستند و با ورود کاربرانی که به کسب وکار شما اعتماد دارند، سایر کاربران هم به شبکه شما اضافه شده و کسب وکار رونق می گیرد.
در تصویر زیر، اثرات اضافه شدن کاربران جدید به شبکه اجتماعی فیسبوک تصویر شده است. هرچه تعداد کاربران بیشتر شود، اعتبار وکارآیی پلتفرم بالاتر می رود.
تمرین) چالش پنگوئن را برای یک تاکسی اینترنتی که شایعاتی درباره آن وجود دارد بررسی کنید.
موفق باشید
علی جوان/اسفند98
