چندی پیش، خبر واگذاری پیامرسان سروش در رسانه ها منتشر شد. اما سوال اینجاست که چرا پیام رسانی مانند سروش، با حمایت های بسیار زیاد مادی و معنوی و حضور مالک قدرتمندی نظیر صداوسیما، نتوانست در کارخود، موفق عمل کند؟
مگر غیر از این است که صداوسیما بعنوان یک بازار انحصاری تولید و پخش محتوای تلویزیون در ایران است، پس چرانتوانست این فرزند نوپای خود را به بلوغ برساند؟حتماً قبول دارید که ظرفیت تبلیغات در صداوسیما بی نظیر است و کسی که این قدرت از رسانه را داشته باشد به راحتی میتواند محصولات خود را تبلیغ کند.
پاسخ این پرسش هارا باید در مفهوم پلتفرم و حکمرانی پلتفرم جستجوکرد.
پلتفرم، به معنای فضایی جهت تبادلات طرفین، فضایی است که این امکان را فراهم میکند تا ۲شخص(یاگروه) در بسترمهیاشده که پلتفرم نام دارد به تعاملات ٢ یا چند سویه بپردازند.
برای مثال،یک پلتفرم معروف، مثل تاکسی های اینترنتی وظیفه آن را دارد که مسافر را به راننده متصل کند.
از مهمترین ویژگی های یک پلتفرم، اثر شبکه ای آن است. اثر شبکه ای یعنی اضافه شدن هرکاربر به پلتفرم، موجب پویایی و ارزش بیشتر آن پلتفرم میشود. چراکه نشان می دهد تعاملات درآن افزایشی بوده است.
در مورد پلتفرم های پیام رسان، از آنجاکه اثرشبکه ای ، قاعده بسیار مهمی در پلتفرم ها محسوب میشود، تمام تمرکز مالکان پلتفرم باید بر فراهم آوردن امکانات لازم جهت جذب کاربرباشد.
شبکه اجتماعی بدون کاربر، مثل داشتن تلفن همراه است در حالیکه هیچ کس دیگری روی کره زمین ، تلفن همراه ندارد. میبینید، تلفن شماهم عملاً به کار نمی آید.
برای اینکه کاربران از پلتفرم استقبال کنند، چه راهکاری وجود دارد؟
اگر شما مالک یک زمین فوتبال بودید، برای رقابت با زمین فوتبال های دیگر شهر، چه می کردید؟ حتما چمن های زمین را تقویت میکردید، نورپردازی هارا بهبود میدادید، صندلی تماشاچی هارا نوسازی می کردید و خلاصه کیفیت و زیرساخت های زمین فوتبال خودرا بهبود می دادید تا بازیکنان به راحتی در زمین شما بازی کنند. نتیجه بازی برای شما مهم نیست،بلکه انتخاب شدن زمین شما بعنوان زمین بازی مهم است.
پلتفرم هم همینگونه اداره می شود.مالکان یک پلتفرم باید فارغ از اینکه کاربران، چگونه بایکدیگر تعامل می کنند، باید به فکر فراهم آوردن زیرساخت های باکیفیت برای پلتفرم باشند.
۲ایراد عمده ای که به پیام رسان سروش وارد است، عدم تهیه زیرساخت های قوی نظیر سرورهای قوی، رابط کاربری نامناسب و(هرآنچه شما بعنوان ضعف زیرساختی این برنامه قلمداد می کنید) و دیگری کم توجهی به این پیامرسان، به مثابه یک پلتفرم بود.
ضعف زیرساخت ها
در قرن۲۱، سرعت ، حرف اول رامیزند. این پیامرسان متاسفانه بدلیل ضعف در زیرساخت، هنگام فیلتر شدن رقیب روسی اش،تلگرام، در حالیکه تنها گزینه مشهور جایگزین بود، اما نتوانست انتظارات موج کاربرانی که به سویش روانه شده بودند را برطرف کند.
در همین زمان بود که پلتفرم های ایرانی رقیب سروش، رشد کرده و بواسطه تامین سریع زیرساخت ها و سرعت بالا، کاربران را به سوی خود جذب کردند.البته هیچ یک به اندازه سروش، موفق به ثبت نام تعداد زیاد کاربرنشدند. این نکته را اضافه کنیم که ثبت نام در یک اپلیکیشن، به معنای استفاده از آن نیست، بلکه تعداد کاربران فعال ، ملاک ارزیابی است.
کم توجهی به اصول پلتفرم ها
نکته دیگر، یعنی کم توجهی مدیران این پیام رسان به مثابه مالک یک پلتفرم، موجب شد آنها به این پیام رسان، به چشم یک محصول نگاه کنند که فقط با تبلیغات می تواند مشتری پیداکند. درحالیکه یک پلتفرم پیام رسان، باید آنقدر قوی عمل کند که هرکاربرآن، مشوقی برای جذب کاربران جدید باشد؛ چیزی که در ادبیات پلتفرم، به اثر پنگوئن معروف است. این نامگذاری از یکی از اخلاقیات پنگوئن ها گرفته شده. پنگوئن ها موجوداتی قلمروخواه نیستند و از این جهت زندگی اجتماعی دارند و معمولاً با هم به شکار و... می روند.
از این جهت ، ویژگی جذب کاربر را، اثر پنگوئن نام گذاری کردند که وقتی یک کاربر ازپلتفرم راضی باشد، شبکه های خودش (دوستان، خانواده، همکاران و..) را به سوی پلتفرم دعوت می کند و این گونه، اجتماع پلتفرم رشد می کند.
از سوی دیگر، یک پلتفرم، در معماری خود باید به گونه ای ساختارهارا طراحی کند که تزاحم و اختلال بین گروه های تعامل کننده درآن را حل کرده تا تعامل درآن به سهولت صورت بگیرد. درمورد یک پیام رسان، مالکان پیام رسان باید مناسبات بین مدیران گروه ها و کانال ها و دسترسی آنها و همچنین امکانات کاربران و اعضای گروه ها و میزان دسترسی های آنها را به خوبی شناسایی و تنظیم کنند.البته وجود نمونه های مشابهی که از قبل طراحی شده اند(پلتفرم های رقیب) در این حوزه، بسیار کمک کار پیام رسان های نوظهور خواهد بود.بطور کلی، دوگروه تولیدکننده و مصرف کننده محتوا، دوگروه اصلی در پیام رسان هستند که طراحی ها باید برمبنای جذب و تعامل این دو باشد.
البته در نظر گرفتن پیام رسان به مثابه یک پلتفرم، توابع دیگری هم دارد که تخصصی تر هستند و در جای خود بحث خواهند شد.
درمجموع،این تجربه، باعث شد کارآفرینان ما، بیشتر به مفهوم مدیریت یک پلتفرم توجه کنند و به ما آموخت که تبلیغات، لزوماً نمیتواند عامل موثری در رشد یک کسب‌وکار پلتفرمی باشد.برای ادامه راه مدیریت مجموعه پیام رسان سروش، آرزوی موفقیت داریم.
علی جوان/ فروردین 99
